DEVAM: 38- MÜCAZEFE
SATIŞI (GÖTÜRÜ OLARAK YAPILAN SATIŞ) BABI
حدّثنا
عَلِيُّ بْنُ
مَيْمُونٍ
الرَّقِّيُّ.
حدّثنا
عَبْدُ اللهِ
بْنُ يَزِيدَ
عَنِ ابْنِ
لَهِيعَةَ،
عَنْ مُوسى
ابْنِ
وَرْدَانَ،
عَنْ سَعِيدِ
بْنِ
الْمُسَيَّبِ،
عَنْ عُثْمَانَ
بْنِ
عَفَّانَ؛
قَالَ: كُنْتُ
أَبِيعُ التَّمْرَ
فِي السُّوقِ.
فَأَقُولُ:
كِلْتُ فِي
وَسْقِي هذَا
كَذَا.
فَأَدْفَعُ
أَوْسَاقَ
التَّمْرِ
بِكَيْلِهِ
وَآخُذُ
شِفِّي. فَدَخَلَنِي
مِنْ ذلِكَ
شَيْءٌ.
فَسَأَلْتُ رَسُولَ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم فَقَالَ:
((إِذَا
سَمَّيْتَ
الْكَيْلَ
فَكِلْهُ)).
Osman bin Affân
(r.a.)'den; Şöyle demiştir: Ben çarşıda kuru hurma satardım ve (müşterilerime):
Ben (satın alırken) bu ölçekle ölçtüm bu kadardır, derdim ve (tekrar ölçmeden)
o ölçme (hesabı) ile kablar dolusu kuru hurmaları (müşterilerime) verirdim ve
kâr'ımı alırdım. Sonra böyle satış yapmam hakkında içime bir şüphe girdi. Bunun
üzerine (durumu) Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e sordum. Buyurdu ki:
«Sen (satarken) ölçmeyi söz konusu edince hurmayı (yeniden) ölç.»
Diğer tahric:
(benzeri ta'liken) Buhari
AÇIKLAMA: Bu hadisin benzerini Buhari talikan rivayet
etmiştir, Oradaki hadisin metni şöyledir: «(Ya Osman!) Sattığın zaman ölçtür ve
satınaldığın zaman bizzat kendin ölçerek al.»
EI-Fetih'de
beyan edildiğine göre Ahmed, Darekutni ve Bezzar da bu hadisi rivayet
etmişlerdir. El-Fetih yazarı şöyle der: "El-Leys yolu ile yapılan rivayet
şöyledir. "Osman (r.a.) şöyle demiştir;
Ben Ben-i
Kaynukaa çarşısından kuru hurma satın alıp Medine'ye getirir ve Medineliler
için piyasaya arz ederdim. Müşterilerime kaç ölçek olduğunu söylerdim. Bunlar
da benim sözüme itimad ederek benden alırlar ve kar'ımı verirlerdi. Sonra bu
durum Resulullah (s.a.v.)'e arz edildi, .. " Bu rivayet de bu hadisin sadece
ölçü ve tartıların tam yapılmasını emretmiyor. Aynı zamanda bir mal alınırken
de satılırken de ölçülmesini emrediyor."
Sindi de bu
hadisin açıklamasında şöyle der. Osman (r.a.)'ın maksadının şu olduğu umulur.
Kendisi ölçmek
sureti ile satın aldığı hurmayı, satarken tekrar ölçmezdi. İlk ölçmeyi esas
tutarak satardı ve müşteriye: Ben bu malı satın alırken ölçtüm, bu kadardı,
derdi. Müşteri de onun sözüne itimad ederek, yeniden ölçmeden satın alırdı.
Resul-i Ekrem (s.a.v.) verdiği cevabta kendisine şunu emretmiştir. Sen satışını
ölçek hesabı ile yaptığın zaman eski ölçme işine güvenme, bununla yetinme ve
yeniden ölç. Hulasa Bir adam ölçerek satın aldığı bir malı götürü usulle değil
de, ölçek hesabı ile satmak istediği takdirde yeniden ölçmesi gerekir. Eski
ölçüye dayanarak ve bununla yetinerek satamaz. Ama ölçmek suretiyle satın
aldığı bir malı götürü pazarla satmak isterse bunda bir sakınca yoktur Bu hüküm
bundan önceki hadisin açıklaması bölümünde anlatıldı.
Osman (r.a.)
'ın hadisinden çıkan hüküm 2228 nolu hadisten de çıkarılır